Ήδη από την αρχή της κουβέντας ο κος Βαρουφάκης είπε με αφορμή την Ελληνική κρίση τα εξής: "Το κοινό νόμισμα (ευρώ) είναι τόσο κακοσχεδιασμένο που είναι αδύνατο να επιβιώσει το ωστικό κύμα μιας μεγάλης κρίσης σαν αυτή του 2008."
Το πρόβλημα με αυτό τον ισχυρισμό είναι ότι δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Σε αυτή την κρίση το πρόβλημά μας δεν είναι το ευρώ. Αντίθετα, το ευρώ είναι η σανίδα σωτηρίας μας. Και ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματά μας, όπως ξέρουν και οι πέτρες στην Ελλάδα, είναι ότι φοβόμαστε μη μας πάρουν τα ευρώ που έχουμε στις τράπεζες και από ευρώ τα κάνουν δραχμές... Για του λόγου το αληθές ότι το ευρώ δεν έχει πληγεί από αυτή την κρίση παραθέτω μερικά διαγράμματα που δείχνουν ότι στην κρίση που περνάμε το ευρώ έχει χάσει ελάχιστη αξία σε σχέση με άλλα νομίσματα, ενώ η οικονομία σε άλλα επίπεδα έχει δεχθεί σοβαρότατα πλήγματα, όπως σε αυτό της απασχόλησης αλλά όχι μόνο (παραθέτω ένα διάγραμμα που δείχνει τις περιβόητες αποδόσεις των κρατικών ομολόγων).
Η αξία του ευρώ έχει πράγματι πέσει σε σχέση με τα άλλα νομίσματα, αλλά το μέγεθός της πτώσης είναι πολύ μικρό, ώστε αυτό καθεαυτό να αποτελεί πρόβλημα.
Βέβαια ο κύριος Βαρουφάκης μπορεί να εννοεί με την παραπάνω δήλωσή του, όχι ότι με την κρίση πέφτει η αξία του ευρώ, αλλά ότι δημιουργούνται ευάλωτες χώρες σε δημοσιονομικό και γενικότερο οικονομικό επίπεδο. Αυτό μάλλον ισχύει σε ένα βαθμό, αλλά ακριβώς με τον αντίθετο τρόπο από αυτόν που νομίζει εκείνος.
Πώς, για παράδειγμα, η Ελλάδα κατάφερε να έχει τόσα πολλά χρέη χωρίς να έχουν χτυπήσει τα καμπανάκια του κινδύνου νωρίτερα; Φταίει το γεγονός ότι δεν υπάρχουν Ευρωπαϊκοί θεσμοί διάσωσης και πανευρωπαϊκοί μηχανισμοί δημοσιονομικής στήριξης της οικονομίας; Ή μήπως φταίει το γεγονός ότι η Ευρωζώνη με τις διάφορες ρυθμίσεις που επέβαλλε και με τη γενικότερη συμπεριφορά των κρατών μελών είχε πείσει τους πάντες ότι τα κρατικά ομόλογα είναι εγγυημένα από τις ισχυρές δημοσιονομικά χώρες; Μήπως αυτό επέτρεψε την υπερδιόγκωση της φούσκας, που πάντα ονειρεύονταν οι δικοί μας πολιτικοί; Μήπως τελικά δεν ήταν το πρόβλημα η διαβόητη ρήτρα μη διάσωσης, αλλά αντίθετα το γεγονός ότι κανείς δεν την πήρε στα σοβαρά;
Και ας περάσω από τα αίτια στο τι γίνεται τώρα. Υπάρχει ή όχι κίνδυνος για το ευρώ λόγω της οικονομικής κρίσης; Αποτελούν οι χρεοκοπίες απειλή για το ευρώ ως νόμισμα; Ή αντίθετα το ευρώ θα κινδυνεύσει μόνο αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα χρησιμοποιήσει τη νομισματική πολιτική ως εργαλείο, όπως πολλοί μας προτείνουν, και στην ουσία τη θυσιάσει, για να προσπαθήσει να απαλλάξει της κυβερνήσεις από τα χρέη τους; Μάλλον το δεύτερο. Το τύπωμα χρήματος, προκειμένου να αποπληρωθούν τα χρέη και προκειμένου να υπάρξει πληθωρισμός και να πέσει το χρέος σε πραγματικές τιμές, είναι μία λάθος πολιτική για οποιαδήποτε χώρα. Στην Ευρωζώνη, όμως, είναι ακόμα πιο επικίνδυνη, επειδή η συστηματική υιοθέτησή αυτής της πολιτικής χάριν των PIIGS και εις βάρος των υπολοίπων δημιουργεί κίνητρο και συμφέρον για τις υγιείς δημοσιονομικά χώρες να έχουν ένα άλλο νόμισμα πιο σταθερό που να ανταποκρίνεται περισσότερο στα δικά τους συμφέροντα.
Ο κύριος Βαρουφάκης υπερτιμά το κίνδυνο στον οποίο βρίσκεται το ευρώ και η Ευρωζώνη και ταυτόχρονα η εφαρμογή των δικών του απόψεών, όπως περιγράφονται στη Modest Proposal του, είναι ακριβώς εκείνες οι απόψεις που αν εφαρμόζονταν θα έθεταν σε άμεσο κίνδυνο το ευρώ. Εγώ δεν είμαι εξειδικευμένος οικονομολόγος σαν τον κύριο Βαρουφάκη και ασφαλώς πολλά πράγματα τα ξέρει εκείνος καλύτερα από εμένα. Ευτυχώς, όμως, ο κύριος Βαρουφάκης δεν είναι ο μοναδικός οικονομολόγος και υπάρχουν οικονομολόγοι που έχουν θέσει συγκεκριμένους προβληματισμούς για αυτά τα θέματα αυτά (ένα σημαντικό παράδειγμα εδώ), στα οποία ο κύριος Βαρουφάκης (και όχι μόνο εκείνος) από όσο ξέρω δεν έχει απαντήσει ποτέ ικανοποιητικά.
Βέβαια ο κύριος Βαρουφάκης μπορεί να εννοεί με την παραπάνω δήλωσή του, όχι ότι με την κρίση πέφτει η αξία του ευρώ, αλλά ότι δημιουργούνται ευάλωτες χώρες σε δημοσιονομικό και γενικότερο οικονομικό επίπεδο. Αυτό μάλλον ισχύει σε ένα βαθμό, αλλά ακριβώς με τον αντίθετο τρόπο από αυτόν που νομίζει εκείνος.
Πώς, για παράδειγμα, η Ελλάδα κατάφερε να έχει τόσα πολλά χρέη χωρίς να έχουν χτυπήσει τα καμπανάκια του κινδύνου νωρίτερα; Φταίει το γεγονός ότι δεν υπάρχουν Ευρωπαϊκοί θεσμοί διάσωσης και πανευρωπαϊκοί μηχανισμοί δημοσιονομικής στήριξης της οικονομίας; Ή μήπως φταίει το γεγονός ότι η Ευρωζώνη με τις διάφορες ρυθμίσεις που επέβαλλε και με τη γενικότερη συμπεριφορά των κρατών μελών είχε πείσει τους πάντες ότι τα κρατικά ομόλογα είναι εγγυημένα από τις ισχυρές δημοσιονομικά χώρες; Μήπως αυτό επέτρεψε την υπερδιόγκωση της φούσκας, που πάντα ονειρεύονταν οι δικοί μας πολιτικοί; Μήπως τελικά δεν ήταν το πρόβλημα η διαβόητη ρήτρα μη διάσωσης, αλλά αντίθετα το γεγονός ότι κανείς δεν την πήρε στα σοβαρά;
Και ας περάσω από τα αίτια στο τι γίνεται τώρα. Υπάρχει ή όχι κίνδυνος για το ευρώ λόγω της οικονομικής κρίσης; Αποτελούν οι χρεοκοπίες απειλή για το ευρώ ως νόμισμα; Ή αντίθετα το ευρώ θα κινδυνεύσει μόνο αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα χρησιμοποιήσει τη νομισματική πολιτική ως εργαλείο, όπως πολλοί μας προτείνουν, και στην ουσία τη θυσιάσει, για να προσπαθήσει να απαλλάξει της κυβερνήσεις από τα χρέη τους; Μάλλον το δεύτερο. Το τύπωμα χρήματος, προκειμένου να αποπληρωθούν τα χρέη και προκειμένου να υπάρξει πληθωρισμός και να πέσει το χρέος σε πραγματικές τιμές, είναι μία λάθος πολιτική για οποιαδήποτε χώρα. Στην Ευρωζώνη, όμως, είναι ακόμα πιο επικίνδυνη, επειδή η συστηματική υιοθέτησή αυτής της πολιτικής χάριν των PIIGS και εις βάρος των υπολοίπων δημιουργεί κίνητρο και συμφέρον για τις υγιείς δημοσιονομικά χώρες να έχουν ένα άλλο νόμισμα πιο σταθερό που να ανταποκρίνεται περισσότερο στα δικά τους συμφέροντα.
Ο κύριος Βαρουφάκης υπερτιμά το κίνδυνο στον οποίο βρίσκεται το ευρώ και η Ευρωζώνη και ταυτόχρονα η εφαρμογή των δικών του απόψεών, όπως περιγράφονται στη Modest Proposal του, είναι ακριβώς εκείνες οι απόψεις που αν εφαρμόζονταν θα έθεταν σε άμεσο κίνδυνο το ευρώ. Εγώ δεν είμαι εξειδικευμένος οικονομολόγος σαν τον κύριο Βαρουφάκη και ασφαλώς πολλά πράγματα τα ξέρει εκείνος καλύτερα από εμένα. Ευτυχώς, όμως, ο κύριος Βαρουφάκης δεν είναι ο μοναδικός οικονομολόγος και υπάρχουν οικονομολόγοι που έχουν θέσει συγκεκριμένους προβληματισμούς για αυτά τα θέματα αυτά (ένα σημαντικό παράδειγμα εδώ), στα οποία ο κύριος Βαρουφάκης (και όχι μόνο εκείνος) από όσο ξέρω δεν έχει απαντήσει ποτέ ικανοποιητικά.
