Δημοσιονομική κατάσταση της χώρας, ποιος ευθύνεται;

Τελευταία γίνεται συχνά αντιπαράθεση μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ για το ποιος ευθύνεται αφενός για το χρέος, που είναι και το βασικό δημοσιονομικό μας πρόβλημα, και αφετέρου για το έλλειμμα, που προκαλεί τη διόγκωση του χρέους. Οι γνώσεις μου περί του θέματος δεν είναι άριστες, είναι πιστεύω κάποιες στοιχειώδεις. Δεδομένων, όμως, όλων αυτών που ακούγονται, που προσεγγίζουν μερικές φορές τεράστια επίπεδα άγνοιας και κοτσανολογίας, θα επιχειρήσω εγώ μια πρόχειρη ιστορική αναδρομή από τη μεταπολίτευση, για να δούμε πότε και επί ποιων κυβερνήσεων γιγαντώθηκε το έλλειμμα.

Την περίοδο της μεταπολίτευσης το χρέος ήταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο και μέχρι το 1979 έμενε ουσιαστικά σταθερό... Από το 1979 και μετά η κυβέρνηση Ράλλη εφήρμοσε μία πολιτική που ως αποτέλεσμα είχε την αύξηση του χρέους με ταχύτερους ρυθμούς -σύμφωνα με μία ερμηνεία ακολούθησαν τότε τη λογική: ας κάνουμε ό,τι μπορούμε, για να μην έρθει ο Ανδρέας Παπανδρέου και "καταστραφεί" η χώρα...-.
Ύστερα ήρθε ο Ανδρέας Παπανδρέου και από το 1981 και μετά τα ελλείμματα εκτοξεύθηκαν σε απίστευτα ύψη και το χρέος άρχισε να αυξάνεται με εκρηκτικότατους ρυθμούς. Χωρίς να προσμετράται το χρέος που ήταν κρυφό και ενέταξε στο δημόσιο χρέος η κυβέρνηση Μητσοτάκη, από 30% του ΑΕΠ το 81 έφθασε κοντά στο 100% το 89 και, αν το μετρήσουμε σε απόλυτους αριθμούς όπως αρέσκεται το ΠΑΣΟΚ αυτή την περίοδο, τότε μιλάμε όχι για τριπλασιασμό, αλλά για δεκατριπλασιασμό του χρέους*. Το 1989 και μετά η χώρα ήταν λιγότερο ή περισσότερο στα όρια της χρεοκοπίας. Το 1990 το έλλειμμα ήταν στα επίπεδα του 20% του ΑΕΠ, ολόκληρος ο προϋπολογισμός σήμερα είναι στα επίπεδα του 25% του ΑΕΠ.
Την περίοδο 90-93 έγινε μία σοβαρή προσπάθεια και μία σοβαρή πολιτική για να αναχαιτιστεί η εκρηκτική άνοδος του χρέους που είχε αρχίσει πλέον να αυτοτροφοδοτείται.
Η κυβέρνηση Παπανδρέου μετά το 93 ακολούθησε μία αρκετά σοβαρή πολιτική να διατηρηθούν στα δημοσια οικοονομικά τα κεκτημένα της προηγούμενης κυβέρνησης χωρίς όμως κάποια προσπάθεια να γίνει ένα παραπάνω βήμα. Το 1994 είχαμε για πρώτη φορά πρωτογενές πλεόνασμα (χωρίς δηλαδή να μετρώνται στα έξοδα οι τόκοι του ήδη υπάρχοντος χρέους)το οποίο διαμορφώθηκε στο 3%.
Η πρώτη κυβέρνηση Σημίτη ακολούθησε την ίδια πολιτική σταθερότητας χωρίς ουσιαστικά να αυξήσει ούτε να μειώσει το πρωτογενές πλεόνασμα. Μετά το 2000 όμως η δεύτερη κυβέρνηση Σημίτη ακολούθησε μία πολιτική που είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των ελλειμμάτων και το 2004 άφησε στην κυβέρνηση Καραμανλή πρωτογενές έλλειμμα.
Η κυβέρνηση Καραμανλή άσκησε τα πρώτα δύο χρόνια μία εντυπωσιακή πολιτική στα δημόσια οικονομικά και από πρωτογενές έλλειμμα 2,6% το 2004 είχαμε το 2006 πρωτογενές πλεόνασμα 1,3% και μειώθηκε και το χρέος. Δυστυχώς αυτή η πολιτική δε συνέχισε και τα επόμενα χρόνια είχαμε ένα πισωγύρισμα με το να έχουμε το 2008 πάλι πρωτογενές έλλειμμα της τάξης του 0,7% του ΑΕΠ.
Ανακεφαλαιώνοντας, ασφαλώς όλες οι κυβερνήσεις όπως συχνά λέγεται έχουν μεγαλύτερη ή μικρότερη ευθύνη για το χρέος για το γεγονός δηλαδή ότι αυξήθηκε ή ότι διατηρήθηκε. Αυτό όμως που είναι αναμφισβήτητο είναι ότι οι κυβερνήσεις που ουσιαστικά γιγάντωσαν το χρέος και που το κατέστησαν πρόβλημα είναι οι δύο κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ από το 81 ώς το 89...

Πέρα όμως από τις κυβερνήσεις, ποιες είναι γενικά οι δυνάμεις της πολιτικής ζωής εντός και εκτός της χώρας που δημιουργούν την τάση αύξησης του δημοσίου χρέους και ποιες αντίθετα οι δυνάμεις εκείνες που συμβάλλουν στη συγκράτησή του;
Για την αύξηση ευθύνονται:
1. Εκείνοι που έχουν "ύποπτες" δοσοληψίες με το δημόσιο και προσπαθούν μέσω "φίλων" να αποκτήσουν πρόσβαση στο δημόσιο χρήμα, δηλαδή διάφοροι επιχειρηματίες, κομματικά στελέχη και άλλοι.
2. Οι συνδικαλιστές της χώρας μας που εξαντλούν όλες τις δυνάμεις τους να ασκούν πίεση στην κυβέρνηση, ώστε συνεχώς να παίρνουν και άλλες παροχές, παρόλο που κανονικά δεν είναι αυτός ο βασικός τους ρόλος
3. Οι υπουργοί των κυβερνήσεων -εκτός τον υπουργό οικονομικών- , οι οποίοι σχεδόν ανεξαιρέτως μετρούν το πολιτικό τους βάρος ξοδεύοντας.
4. Οι πολιτικοί γενικά και ειδικά οι αριστεροί που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι οι κοινωνικές παροχές στις οποίες παραδοσιακά κάνουν πλειοδοσία χωρίς να ασχολούνται καθόλου με την υγεία των δημόσιων οικονομικών. Στην καλύτερη περίπτωση οι πιο φωτισμένοι πολιτικοί -με τον αριθμό τους να μειώνεται πάρα πολύ ανάμεσα στους αριστερούς- ασχολούνται απλώς με την επισήμανση ότι υπάρχει πρόβλημα με το χρέος και με άλλους δείκτες και ότι πρέπει να λυθεί, χωρίς όμως ποτέ να προσπαθούν να ξεχωρίσουν τις καλύτερες από τις χειρότερες πολιτικές που εφαρμόστηκαν και που πρέπει να εφαρμοσθούν σε σχέση με αυτό το θέμα και να επιδοκιμάσουν ή τουλάχιστον να αναγνωρίσουν τις πρώτες.

Για τη συγκράτηση από την άλλη ευθύνονται:
1. Οι υπουργοί οικονομικών που ξέρουν την κατάσταση και γνωρίζουν ότι είναι άμεσα δική τους ευθύνη.
2. Κάποιοι λίγοι άνθρωποι, κυρίως τεχνοκράτες, που επίσης γνωρίζουν την κατάσταση και στηρίζουν τους ανθρώπους που συμβάλλουν σε μία βελτίωση.
3. Η διεθνής κοινότητα γενικά και ειδικότερα βέβαια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που ξέρει βέβαια τι πρέπει να γίνει και έχει μόνο κίνητρο η Ελλάδα να ορθοποδίσει και να αποκτήσει μία σταθερή οικονομία (και εμείς χαιρόμαστε, όταν γινόμαστε αντάρτες εναντίον του Αλμούνια και των άλλων...).
4. Οι αγορές που μας δανείζουν και συνεχώς απειλούν ουσιαστικά με όλο και ακριβότερα επιτόκια, αν δε σοβαρευτούμε.

Ο Καραμανλής και η κυβέρνησή του, αν εξαιρεθεί η κρίση,επέδρασε συνολικά ουδέτερα ή θα μπορούσε να πει κανείς βελτίωσε κατά πολύ λίγο την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών(με σχεδόν όλο βέβαια τον πολιτικό κόσμο της χώρας να αντιδρά σε αυτή τη βελτίωση). Σε αυτές όμως τις εκλογές παρόλη την προηγούμενη ατολμία του δείχνει μία φανερή θέληση, με χειροπιαστά δηλαδή μέτρα, να βελτιωθεί λίγο η κατάσταση σε αυτό τον τομέα. Για μένα αυτό συνιστά λόγο, για να ψηφίσω τη Νέα Δημοκρατία στις επικείμενες εκλογές παρόλα τα λάθη της και τις αποτυχίες της που αν κανείς ψάξει σε αυτό το μπλογκ θα δει ότι αναφέρω πολλά... Δε θεωρώ εξάλλου τυχαίο ότι σοβαροί άνθρωποι που συνέβαλαν στην αξιοπιστία των οικονομικών του κράτους όπως ο Αλέκος Παπαδόπουλος και ο Λουκάς Παπαδήμος δε συμμετέχουν στα εκλογικά ψηφοδέλτια του ΠΑΣΟΚ.
Το χρέος είναι ένα βάρος του κράτους και της κοινωνίας και πρέπει να το δούμε σοβαρά και να το λύσουμε. Αυτό δε θα είναι εύκολο και θα αντιμετωπιστεί με δύσκολα μέτρα αλλά πρέπει ως κοινωνία να το καταλάβουμε και να μην προσπαθούμε να βρούμε δικαιολογίες και να παριστάνουμε κλείνοντας τα μάτια μας ότι θα είναι βλαβερό για την οικονομία να προχωρήσουμε σε αυτά τα μέτρα...


* Είχα ακούσει μια τελείως λαϊκιστική κατά την άποψη μου προσέγγιση του Θ. Πάγκαλου σύμφωνα με την οποία ο Καραμανλής αύξησε κατά μισό ακόμα το χρέος από όσο είχε το τελευταίο διαμορφωθεί από ιδρύσεως του ελληνικού έθνους(δεδομένου ότι σε απόλυτους αριθμούς έχει αυξηθεί κατά περίπου 50% σε σχέση με το 2004). Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτή την προσέγγιση θέλω ενημερωτικά να πω δύο πράγματα:
1. Αυτό σημαίνει ότι ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ Ανδρέας Παπανδρέου αύξησε το χρέος 13 φορές σε σχέση με αυτό που ήταν από ιδρύσεως του ελληνικού έθνους μέχρι σήμερα.
2. Αυτό σημαίνει ότι ο Καραμανλής αύξησε και τον πλούτο κατά μισό σε σχέση με τον πλούτο από την ίδρυση του ελληνικού έθνους μέχρι σήμερα.