ΜΜΕ

Τα ΜΜΕ είναι άλλος ένας τομέας που υπάρχουν σημαντικά προβλήματα στην Ελλάδα.

Υπάρχουν υποτίθεται χάριν της ενημέρωσης των πολιτών, η οποία αποτελεί μέγιστο αγαθό και ακόμα αναγκαίο δομικό στοιχείο για τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Δυο αντίθετες απόψεις για τη μορφή της ενημέρωσης είναι οι εξής:
Ο Κομμουνισμός, όπως τον αντιλαμβάνομαι, υποστηρίζει τον έλεγχο της ενημέρωσης αποκλειστικά από το κράτος το οποίο στα κομμουνιστικά καθεστώτα εκφράζει τα συμφέροντα του λαού και δεν επιτρέπεται μαζική ενηνέρωση από κανένα άλλο φορέα, γιατί θεωρείται είτε βλαβερή για το λαό είτε σε κάθε περίπτωση άχρηστη.
Ο Φιλελευθερισμός από την άλλη υποστηρίζει ότι η μαζική ενημέρωση πρέπει να παρέχεται από ιδιώτες. Από αυτούς οι μόνοι που επιβιώνουν είναι εκείνοι που καταφέρνουν να απολαύουν της εμπιστοσύνης των πολιτών-καταλανωτών. Και από τους τελευταίους είναι που επέρχεται η νομιμοποίησή τους.
Η φιλελεύθερη αυτή άποψη έχει κάποιες αδυναμίες. Ο φιλελευθερισμός στηρίζεται εν πολλοίς στο γεγονός ότι οι καταναλωτές μπορούν μέσω της επιλογής τους να ωθήσουν λόγω του ανταγωνισμού τους παρόχους τους σε καλύτερες παροχές. Αυτές συνίστανται σε μικρότερα κόστη και σε καλύτερη ποιότητα. Προϋπόθεση όμως για αυτό είναι ο καταναλωτής να διαθέτει πρόσβαση στα χαρακτηριστικά, τις αρετές και τα ελλατώματα του αγαθού που του προσφέρεται, ώστε να το κρίνει, να το αξιολογήσει και κατόπιν να το επιλέξει ή να το απορρίψει. Στον τομέα όμως της ενημέρωσης υπάρχει πάρα πολύ περιορισμένη πρόσβαση και αυτό ισχύει για αρκετούς λόγους. Πρώτον η κάθε είδηση είναι αυτοτελής και η παρουσίαση μίας μεμονωμένης είδησης με τρόπο ολοκληρωμένο και σωστο γενικότερα δε σημαίνει καθόλου με κάποιο αναγκάστικο τρόπο ότι οι υπόλοιπες ειδήσεις ενός τηλεοπτικού σταθμού ή μίας εφημερίδας θα είναι αντίστοιχης ποιότητας. Δεύτερον οι ειδήσεις παρουσιάζουν γεγονότα με τα οποία ο λήπτης έχει υπερβολικά σπάνια άμεση επαφή, ώστε να μπορεί να κρίνει την εγκυρότητά τους. Τρίτων τα ΜΜΕ έχουν ένα μεγάλο συμφέρον να εμφανίσουν το οποιοδήποτε γεγονός παρερμηνευμένο και συνήθως ως μεγαλύτερης σημασίας από ό,τι στην πραγματικότητα είναι. Σε αυτές τις αδυναμίες έρχεται να προστεθεί το μέγεθος του κράτους που παράγει στηριζόμενο επίσης και στις προηγούμενες αδύναμιες μία υπερβολικά μεγάλη βλάβη για την κοινωνία. Η επίπτωση του τεράστιου (και αδιαφανούς) κράτους είναι ότι σχηματίζεται εκτός της σχέσης μεταξύ ΜΜΕ και πολιτών μία δεύτερη σχέση μεταξύ των πολιτικών και εκείνων που προσπαθούν να τους πιέσουν σε αποφάσεις. Οι τελευταίοι, λοιπόν, αποκτούν τεράστιο κίνητρο να διαπλακούν με τα ΜΜΕ ή ακόμα να ασχοληθούν και οι ίδιοι με τα ΜΜΕ, ώστε να πιέσουν πολιτικούς σε κερδοφόρες για τους ίδιους αποφάσεις. Αυτά νομίζω είναι τα βασικά που συνθέτουν την -πολλές φορές- εξοργιστική και ντροπιαστική εικόνα στα ΜΜΕ της χώρας μας.

Τι πρέπει όμως να γίνει;

Ακούστηκε πρόσφατα η πρόταση να παραχωρούνται οι συχνότητες στα κανάλια μόνο για ορισμένο χρονικό διάστημα και μετά από αυτό να μην είναι δυνατόν το ίδιο κανάλι να λάβει πάλι άδεια για συχνότητα. Την πρόταση αυτή δεν πρέπει ούτε να τη δεχθούμε αμέσως ούτε βεβαίως να την απορρίψουμε. Είναι ασφαλώς μία προσπάθεια να σκεφτούμε για το πώς θα βγούμε από αυτό το τέλμα στο οποίο βρισκόμαστε. Κατά την άποψη μου όμως δε λύνει το πρόβλημα. Εκείνο που πρέπει να σκεφτουμε περισσοτερο είναι να βρουμε έναν τρόπο τα ΜΜΕ να τείνουν προς την ποιότητα αντί για την αθλιότητα. Γιατί το να καταργήσουμε το ένα κανάλι που μας τυρρανάει και να έρθει ένα άλλο που να κάνει ακριβώς το ίδιο δεν έχει νόημα. Παρ΄όλα αυτά μία τέτοια κίνηση θα έσπαγε λίγο το status quo, πράγμα που ίσως να το χρειαζόμαστε.
Περισσότερο όμως ευεργετικό θα ήταν πέραν των ιδιωτικών σταθμών να υπήρχε ένας ανεξάρτητος κρατικός φορέας με μοναδικό στόχο την ενημέρωση των πολιτών τόσο τηλεοπτικά(24 ώρες το εικοσιτετράωρο) όσο ενδεχομένως και μέσω εφημερίδας με ισχυρή χρηματοδότηση και στηριγμένος σε βασικές αρχές και όχι μονάχα στην καταναλωτική αξία της είδησης. Αυτός ο φορέας σε συνδυασμό με τη δημιουργία ισχυρών θεσμών και διαφανών διαδικασιών στο δημόσιο τομέα γενικά θεωρώ ότι μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα της ενημέρωσης.

* Θα μου πείτε βέβαια ότι τη στιγμή που επιτρέπουμε να έχουν οι κάτοχοι καναλιών και εφημερίδων μαύρο ταμείο δεν έχει καν νόημα να συζητάμε....